چک سرقتی و مفقودی چک

سرقت دسته چک یا یک برگ از آن و یا حتی گم کردن آن‌ها می‌تواند برای همه افرادی که از این وسیله استفاده می‌کنند، یک کابوس بزرگ باشد. اما آیا نگرانی‌های این افراد قابل اعتناء است؟ آیا در صورت سرقت چک یا مفقودی چک ، سارق یا یابنده توانایی سوءاستفاده از آن را دارد؟ چه راهکارهایی برای جلوگیری از سوءاستفاده از چک ربوده شده یا مفقود شده وجود دارد؟ این مقاله قصد دارد به سوالاتی از این دست پاسخ داده و نکات حقوقی مرتبط با این شرایط را توضیح می‌دهد.

امکان سوء استفاده از چک سرقتی

مهمترین نکته در خصوص چک های به سرقت رفته این است که این قبیل چک ها اگر نوشته و امضا شده باشند در حکم اسکناس هستند و به میزان مبلغی که درآن‌ها، نوشته شده دارای ارزش مالی هستند. همچنین در صورتیکه آن چک نوشته نشده باشد می‌توان با تکمیل کردن و نوشتن، به آن ارزش مالی بخشید.

راهکار جلوگیری از سوء استفاده از چک های سرقتی

خوشبختانه ماده ۱۴ قانون صدور چک به حمایت از صادرکننده یا سایر ذینفعان چک پرداخته است. بر اساس این ماده صادر کننده چک یا ذینفع یا قائم مقام قانونی آنها با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری و یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده میتواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک محال علیه (بانک مربوط) بدهد.
خوب همان طور که واضح است همه افرادی که به نوعی نسبت به چک سرقتی حقی دارند مثل صادرکننده چک یا فردی که چک در وجه او نوشته شده است یا کسانی که به نوعی چک را ظهرنویسی کرده‌اند (با امضا کردن چک، آن را تضمین کرده و یا انتقال داده اند)، می‌توانند تقاضای دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهند. برای این منظور شخصی که تقاضای دستور عدم پرداخت را دارد باید مشخصات چک مثل شماره چک، تاریخ و مبلغ آن را در ذیل تقاضای خود نوشته و به بانک اعلام کند.

وظیفه بانک در قبال چک سرقتی

بانک در شرایط مواجه با چک سرقتی پس از احراز هویت دستور دهنده، از پرداخت وجه چک به دارنده آن که ممکن است در آینده به بانک بیاید خودداری می‌کند. اما در واقع باید گفت که نمی‌شود فقط به این امر اکتفا کرد بلکه شخصی که دستور عدم پرداخت به بانک می‌دهد باید بعد از اعلام به بانک، شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم کند و حداکثر ظرف مدت یک هفته گواهی تقدیم شکایت را به بانک بیاورد، در غیر این صورت پس از پایان یک هفته بانک از محل موجودی حساب به تقاضای هر کس که چک را ارائه دهد وجه آن را پرداخت می‌کند. لازم به ذکر است امروزه برای دستور عدم پرداخت باید به شورای حل اختلاف محل مراجعه کرد.
در موردی که دستور عدم پرداخت مطابق ماده ۱۴ قانون صدور چک صادر می‌شود بانک مکلف است وجه چک را تا تعیین تکلیف آن در مرجع رسیدگی یا انصراف دستور دهنده در حساب مسدودی نگهداری نماید.
از مفهوم قسمت اخیر تبصره یک ماده ۱۴ قانون صدور چک چنین برداشت می گردد که ابتدا وجه چک باید در حساب کارسازی گردد و سپس انسداد نسبت به وجه چک انجام پذیرد ولی اعمال این موضوع علی الخصوص زمانی که درخواست کننده صادرکننده چک نباشد و همچنین با توجه به مشخص نبودن و ابهام قانون در بکار بردن لفظ تعیین تکلیف … در رویه با مشکلاتی مواجه می گردد. به همین جهت غالبا بانک‌ها با ارائه درخواست مسدودی حساب به دلیل مفقودی بدون اینکه نیاز به پر کردن حساب باشد حساب را مسدود می نمایند.
لازم به ذکر است در صورتی که خلاف ادعای شخصی که دستور عدم پرداخت به بانک را داده ثابت گردد با شکایت شاکی، دستوردهنده به مجازات حبس و پرداخت کلیه خسارات قانونی به دارنده محکوم می گردد.

دارنده چک چگونه می تواند وجه چک مفقودی خود را دریافت نماید؟

در صورتی که دارنده چک عادی، بعد از اعلام مفقودی چک یا به سرقت رفتن یا به دست امدن چک از طریق جرم، قصد مطالبه وجه چک را داشته باشد باید علیه صادرکننده و ظهرنویس ها طرح دعوا نماید و در صورتی که مدارکی جهت دریافت چک و مفقود شدن آن دارد ارائه نماید. دادگاه نیز با بررسی مدارک و نشر آگهی و گذشتن مواعد قانونی حکم لازم را صادر می نماید.

مجازات سوء استفاده از دسته چک سرقتی

به صورت کلی می توان عنوان کرد که تحصیل مال با سوء استفاده از چک مجازات‌های خاص خود را دارد که جزای نقدی و حبس را شامل می‌شود. ممکن است عنوان مجرمانه سرقت، جعل، استفاده از سند مجعول و یا سوء استفاده از سفید مهر و سفید امضا را شامل حال هر پرونده شود.
در انتها باید عنوان کنیم مطالب ذکرشده در این مقاله در ارتباط با چک‌های عادی بوده و در مورد چک‌های تضمینی قانون‌گذار و رویه قضایی راهکارهای سخت‌تری را در نظر گرفته است.