همان‌طور که از عبارت طلاق توافقی مشخص است، در این نوع طلاق همه چیز وابسته به توافق زن و شوهر است و اینکه با چه شرایطی با یکدیگر به توافق رسیده باشند. بنابراین در اینجا شرایط ثابت و معینی برای حق و حقوق زوجین نمی‌توان عنوان کرد. در این نوع طلاق زوجین در تمامی زمینه‌های مشترک از جمله مهریه، نفقه، جهیزیه، طلا و زیورآلات، هدایایی که به یکدیگر داده‌اند و حضانت فرزندان توافق می‌کنند و دادگاه نیز دقیقاً همین توافقات را در رأی خود ذکر میکند.
در این مقاله قصد داریم در مورد مراحل، هزینه ها، وکیل مناسب، مدارک موردنیاز و هر آن‌چه لازم است در مورد طلاق توافقی بدانید برای شما توضیحات کاملی را ارائه نماییم.
طلاق توافقی و مهریه
در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران ماده‌ای با عنوان طلاق توافقی وجود ندارد، اما در دادگاه خانواده معمولا این نوع طلاق را در قالب طلاق مبارات یا خلع قرار می‌دهند. طبق ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی “طلاق مبارات آن است که کراهت از طرفین باشد ولی در این صورت عوض باید زائد بر میزان مهر نباشد .”
بنابراین درصورتی‌که برای طلاق توافقی، به طلاق مبارات موجود در قانون استناد شود، زن باید مبلغی هرچند ناچیز (مثلا هزار تومان) برحسب توافقی که کرده‌اند به شوهر خود بدهد و البته طبق قانون این مبلغ نباید از میزان مهریه زن بیشتر باشد.
علاوه به بر مباحث مربوط به طلاق مبارات، زوجین میتوانند در ضمن طلاق توافقی شرط نمایند که طلاق توافقی در قبال بخشش کل، و یا بخشی از مهریه باشد و یا توافق میتواند به گونه ای باشد که مرد تمامی مهریه را به زن پرداخت نماید.
پرداخت نفقه در طلاق توافقی
نفقه عبارت است از همه‌ی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن و لباس و غذا و اثاثیه‌ی خانه و خادم در صورت عادت زن به داشتن خادم و یا احتیاج او به واسطه‌ی مرض یا نقصان اعضا. به این تعریف که در ماده‌ی ۱۱۰۷ قانون مدنی آمده است، امروزه می‌توان هزینه‌هایی چون بهداشت و درمان یا هر هزینه‌ای که جزو هزینه‌های ضروری زندگی امروز به حساب می‌آید را نیز به نفقه اضافه کرد.
نفقه باقی مانده از قبل و یا نفقه دوران عده در طلاق توافقی برحسب توافق طرفین پرداخت میشود. به این صورت که مثلا ممکن است زن همه آن را ببخشد و یا بر حسب توافق مبلغی بابت آن را از مرد دریافت نماید.
تکلیف حضانت فرزندان در طلاق توافقی
هنگامی‌که پدر و مادر از یکدیگر جدا می‌شوند، حضانت کودک (چه پسر چه دختر) تا سن هفت‌سالگی بر عهده‌ی مادر است؛ اما بعد از آن بر عهده‌ی پدر است. این موضوع تا سن بلوغ (۹ سال در دختران و ۱۵ سال در پسران) ادامه دارد و پس از آن پسر یا دختر خود تصمیم می‌گیرند که با پدر یا مادر خود زندگی کنند.
در طلاق توافقی زن و مرد میتوانند حضانت فرزندان را با توافق بین خود به یکدیگر واگذار کنند. به این معنی که مثلا زن می توان حضانت دختر ۸ ساله را در قبال طلاق توافقی دریافت کند و یا اینکه مرد حضانت پسران ۱۲ و ۱۴ ساله خود را به زن واگذار کند و به طلاق توافقی رضایت دهد.
حق ملاقات با طفل در زمان طلاق توافقی
در کنار حق حضانت فرزند که یک حق قانونی برای پدر و مادر است حق ملاقات از طفلی که حضانت او بر عهده‌ی دیگری است نیز در قانون تعیین‌شده است. بنا بر این در طلاق توافقی زن و مرد در خصوص ساعات و روزهای ملاقات توافق می کنند. روز ملاقات می تواند وسط هفته مثلا روزهای دوشنبه و یا آخر هفته مثلا روزهای جمعه با توافق طرفین تعیین شود.
نفقه فرزند در طلاق توافقی
مرد ایرانی موظف است نفقه‌ی فرزندان خود را نیز پرداخت نماید و در صورت عدم پرداخت با وجود استطاعت مالی ممکن است به مجازات حبس محکوم گردد. اما غالبا در زمان طلاق توافقی نفقه بر عهده فردی قرار می گیرد که از فرزند نگهداری میکند. البته پرداخت نفقه وظیفه پدر است و این وظیفه را نمی تواند از دوش خود بردارد، هرچند در عمل گاهی حضانت و نفقه با هم به یکی از والدین واگذار می شود و مثلا مادر در خصوص نفقه فرزند ادعایی نمی کند.
استرداد جهیزیه در طلاق توافقی
مالکیت وسایلی که زن به خانه شوهر می‌آورد در اختیار زن است و مرد تنها به عنوان یک امین، میتواند از این وسایل استفاده کند. وقتی می‌گوییم که مالکیت جهیزیه برای زن است، بدین معناست که زوجه در هرزمانی میتواند آن را مطالبه کرده و هر اقدام مالکانه‌ای را نسبت به اموال خویش انجام دهد، مثلا آن‌ها را به فروش رساند، هدیه دهد، تخریب یا مفقود نماید و یا استرداد جهیزیه را بخواهد.
اما در طلاق توافقی، زن میتواند بر حسب توافق همه وسایل را پس بگیرد و یا تمامی آن ها و یا بخشی از آن ها را در خانه مرد باقی بگذارد.
آیا در طلاق توافقی اجرت المثل به زن تعلق می گیرد؟
اجرت‌المثل در طول شرط مالی ضمن عقد در مورد کارهای زوجه در امر خانه‌داری و نیز در طول اجرت‌المسمی است. اجرت‌المثل فقط به زنی تعلق می‌گیرد که در انجام کارهای منزل قصد تبرع (رایگان انجام دادن) نداشته باشد و زوجه فقط نسبت به کارهایی میتواند ادعای اجرت‌المثل نماید که به دستور زوج انجام شود. معمولا اجرت‌المثل بر اساس اینکه زوجین چند فرزند دارند، آیا زن به فرزند خود شیر داده است، وضعیت اشتغال زن و مدرک تحصیلی وی با توافق طرفین یا نظر کارشناس تعیین می‌گردد. در طلاق توافقی پرداخت اجرت المثل می تواند به صورت توافقی باشد اما مطالبه آن در این نوع طلاق از جانب زن معمولا اتفاق نمی افتد. اجرت المثل غالبا فقط در مواردی تعیین می گردد که درخواست دهنده طلاق مرد باشد.
مدارک لازم برای طلاق توافقی
مدارک طلاق توافقی شامل شناسنامه های طرفین و عقدنامه و رونوشت آن‌ها و حضور طرفین یا وکلای آنان می باشد.
تشریفات و مراحل طلاق توافقی
با توجه به آخرین اصلاحات صورت گرفته در رابطه با طلاق در قانون حمایت از خانواده روند طلاق توافقی به شکل زیر می‌باشد (قانون جدید طلاق توافقی):
- ۱- اولین سوال این است که برای طلاق توافقی کجا باید رفت؟ در پاسخ باید گفت درصورتی‌که زوجین متقاضی طلاق توافقی باشند، ابتدا باید شخصا یا توسط وکیل دادگستری در مراکز استان‌ها به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده یا در سایر شهرها به دادگاه خانواده محل مراجعه کنند و دادخواست طلاق را که به امضای دو طرف رسیده است ارائه نمایند. دوباره تاکید می‌کنیم که حضور هر دو طرف یا وکیل آن‌ها در تمامی مراحل الزامی است.
- ۲- دادگاه باید موضوع را به مرکز مشاوره خانواده ارجاع دهد. در این موارد طرفین میتوانند تقاضای طلاق توافقی را از ابتدا در مراکز مذکور مطرح کنند.
- ۳- در صورت عـدم انصراف متقاضی از طلاق، مرکز مشاوره خانواده موضوع را با مشخص کردن موارد توافق، جهت اتخاذ تصمیم نهائی به دادگاه منعکس میکند.
- ۴- دادگاه با توجه به موضوع منعکس شده توسط مرکز مشاوره مبنی بر عدم انصراف متقاضی از طلاق، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش میکند. البته زن در این موارد باید برای آزمایش عدم بارداری به آزمایشگاه مراجعه کرده و نتیجه را به دادگاه ارائه دهد. عدم مراجعه برای آزمایش بارداری تنها در صورتی است که طرفین به باردار بودن زوجه اقرار نمایند.
- ۵- طرفین ۳ ماه فرصت دارند تا با ارائه گواهی عدم امکان سازش به دفتر رسمی ازدواج و طلاق، اقدام به ثبت طلاق نمایند.
هزینه های طلاق توافقی
برای اخذ طلاق به شکل توافقی هزینه طرح دعوا و دادخواست و هزینه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در سال ۹۶ تقریبا ۱۲۰ هزار تومان می باشد. هزینه ثبت در دفاتر اسناد نیز هزینه دیگری است که بر عهده زوجین است. علاوه بر این اگر طرفین بخواهند از وکلای دادگستری استفاده کنند هزینه حق الوکاله نیز به هزینه های فوق اضافه می گردد.
طلاق توافقی در دوران عقد
در دوران عقد و قبل از اینکه رابطه زناشویی و جنسی بین طرفین رخ دهد نیز امکان طلاق توافقی وجود دارد. شرایط و مراحل آن هیچ تفاوتی با بعد از عقد ندارد. فقط باید عنوان نمود که در صورتی که طرفین قبل از رابطه جنسی اقدام به طلاق نمایند می توانند به ثبت احوال مراجعه نموده و نام همسر خود را از شناسنامه پاک کنند.
طلاق توافقی چقدر طول می کشد؟
قبل از تصویب قانون جدید، طلاق توافقی ظرف یک هفته قابل انجام بود. هنوز هم بعضی از شعب دادگاه این نوع دادخواست ها و دعاوی را در همین مدت زمان انجام می دهند. اما بعضی از شعب به دلیل ارسال پرونده به مرکز مشاوره این روند را کمی طولانی تر نموده اند.
رجوع پس از طلاق توافقی
با توجه به اینکه طلاق توافقی به شکل طلاق خلع و بائن صادر می شود بنابراین امکان رجوع برای طرفین و امکان گرفتن مهریه بعد از طلاق و مطالبه مهریه وجود ندارد.
در نهایت می‌توان این‌گونه عنوان کرد، درصورتی‌که واقعا راهی برای حفظ زندگی مشترک وجود نداشته باشد و نیز زن و شوهر انصاف را رعایت نمایند شاید بهترین شکل طلاق، همان طلاق توافقی باشد. چرا که معمولاً در طلاق توافقی از دعوا، جنجال، برخوردها، عکس‌العمل‌های نامعقول و اتلاف وقت بیشتر در پیچ و خم دادگاه‌ها که حتی در مواردی به چندین ماه می‌انجامد جلوگیری میشود؛ و مسأله حضانت و ملاقات فرزندان با تفاهم بیشتری صورت گرفته و از این ناحیه لطمات کمتری به فرزندان وارد می‌گردد.
انتخاب وکیل طلاق توافقی
مراحل طلاق توافقی را خود زوجین نیز می توانند به راحتی طی کنند اما حضور یک وکیل مناسب و با تجربه در این زمینه می تواند این روند را تسریع کرده و دردسرهای ناشی از رفت آمد به دادگاه ها و بخش های مختلف آن را کاهش دهد. با توجه به اینکه زوجین در هنگام طلاق از شرایط روحی مناسبی برخوردار نیستند حضور یک وکیل با تجربه در زمینه طلاق توافقی می تواند اطمینان خاطر آن ها از انجام همه امور به بهترین شکل ممکن را افزایش دهد. عموما مردم برای پیدا کردن وکیل طلاق توافقی به دوستان و آشنایان خود مراجعه می کنند اما در حال حاضر پیدا کردن وکیل از طریق فضای اینترنت نیز رواج پیدا کرده است. خدمات حقوقی آی خدمت یکی از استارتاپ های فعال و پیشرو در این زمینه بوده و مرجعی مناسبی برای مشاوره و انتخاب وکیل طلاق توافقی است. در صورت نیاز به مشاوره و یا انتخاب وکیل، با شماره آی خدمت تماس بگیرید.