تقریبا همگی ما بخشی از تعاملات روزمره خود را در فضای مجازی سپری میکنیم و امروزه میزان اعتماد ما به فضای مجازی به حدی افزایش یافته است که تقریبا بدون نگرانی از بسیاری از سایت‌های اینترنتی خرید میکنیم و یا تصاویر و فیلم‌های شخصی خودمان را به راحتی از طریق شبکه‌های مجازی با دیگران به اشتراک می‌گذاریم، اما بسیاری از ما با خطرات و از همه مهمتر قوانین مرتبط با فعالیت در حوزه فضای مجازی و جرائم رایانه ای باخبر نیستیم.
جرائم رایانه‌ای به آن دسته از جرائمی اطلاق می‌شود که موضوع و هدف جرم رایانه باشد یا جرم از طریق رایانه صورت بگیرد. اگر رایانه به شبکه اینترنت هم وصل باشد در این صورت مصداق جرم اینترنتی پیدا می‌کند. جرم اینترنتی جرمی است که در فضای مجازی واقع می‌شود. این جرائم در حال حاضر در قوانین کیفری ایران مصوب شده اند (در سال ۱۳۸۸) و از طریق مجتمع قضایی ویژه‌ای که به منظور پیگیری این دسته از جرائم توسط قوه قضائیه در نظر گرفته شده، قابل تعقیب هستند.
البته بدیهی است که جرائم اینترنتی خاص کشور ایران نیست و در همه جای دنیا به عنوان یک چالش مطرح است. کما اینکه در سال ۲۰۱۲ حدود ۴۸۰ میلیون دلار نصیب بزهکاران سایبری در کل جهان شده است. همچنین به بیان رئیس پلیس فتای ایران، تنها حدود ۳۰% از جرائم اینترنتی در دنیا کشف می‌شود اما مهمترین جرائم اینترنتی کدام هستند؟!
از جمله مهمترین جرائم اینترنتی در کشور که بیشترین آسیب را به کاربران ایرانی زده است عبارتند از:
سرقت اطلاعات کارت‌های بانکی از جمله شماره کارت، رمز دوم، کد cvv2 از طریق صفحات جعلی (فیشینگ)، “اسکمیر” (کپی کردن غیرقانونی داده‌های کارت بانکی) و سوء استفاده از اعتماد افراد و دریافت کارت و رمز آن. البته جرائم اینترنتی محدود به این موارد نیست و سرقت هویت، کلاهبرداری اینترنتی، نقض قوانین کپی رایت، هک کردن، ایجاد ویروس‌های رایانه‌ای و اختلال در ارائه خدمات برخی از جرم‌های سایبری هستند که در دنیا گریبان افراد زیادی را گرفته است.
اما قانون کشورمان در خصوص جرائم رایانه ای چه وضعیتی دارد؟
در ایران و پس از آنکه طرح‌ها و لوایحی در زمینه تدوین جرائم رایانه ای در نظر گرفته شد، سرانجام در تیرماه ۱۳۸۸ قانون جرائم رایانه ای به تصویب رسید و این قانون در حال حاضر جزء حقوق موضوعه ایران و از جمله قوانین لازم الاجرا محسوب می‌شود.
کلیات قانون چه می‌گوید؟
یک نکته را درباره کلیات این قانون پیش از ورود به طبقه بندی این قانون و شیوه رسیدگی به آن می‌توان مطرح کرد:
آن این است که عنوان قانون، «قانون جرائم رایانه» است ولی زمانی که به متن قانون مراجعه میکنیم ملاحظه می‌شود که مقنن جرائم ناشی از وسایل مخابرات یا جرائمی که از طریق مخابرات واقع می‌شود را در زمره مواد این قانون ذکر کرده است. بنابراین بهتر بود عنوان قانون « قانون جرائم رایانه ای و مخابراتی» باشد.
با مطالعه قانون جرائم رایانه ای می‌توان آنها را به ۵ دسته طبقه بندی کرد:
- ۱- طبقه بندی جرائم رایانه‌ای علیه حریم خصوصی
- ۲- طبقه بندی جرائم رایانه علیه شخصیت معنوی افراد
- ۳- طبقه بندی جرائم رایانه‌ای علیه عفت و اخلاق عمومی
- ۴- طبقه بندی جرائم رایانه‌ای علیه امنیت و آسایش عمومی
- ۵- طبقه بندی جرائم رایانه‌ای علیه اموال و مالکیت
هر یک از این طبقه بندی‌ها دارای مصادیق مختلفی از جرائمی است که علیه ارزش‌های انسانی و اجتماعی حاکم در جامعه ایران محقق می‌شود.
رسیدگی به جرائم اینترنتی
پیش از آشنایی در خصوص مراحل رسیدگی به جرائم اینترنتی، بهتر است تا با دادسرای ناحیه ۳۱ تهران آشنا شویم. این دادسرا با قضاتی آموزش دیده و مطلع در شهر تهران (در بقیه نقاط به فراخور امکانات شعب یا شعبه ویژه برخورد با جرایم رایانه‌ای) ایجاد شده است.
-
دادسرای ناحیه ی ۳۱ تهران چیست و کجاست؟
دادسرای ناحیه ی ۳۱ استان تهران ویژه رسیدگی به جرایم رایانه‌ای و فناوری اطلاعات میباشد که اتفاقا افراد به نسبت خبره‌ای در زمینه اینترنت و رایانه در آن مشغول هستند. اگر به هر نحوی مورد کلاه برداری و یا سودجویی اینترنتی قرار گرفته‌اید به راحتی میتوانید از طریق این مجتمع قضایی حق و حقوقتان را پیگیری نمایید. دادسرای ناحیه ی ۳۱ تهران در خیابان مطهری واقع است و برای دسترسی به آن میتوانید از طریق مترو و ایستگاه شهید مفتح هم استفاده نمایید.
-
مراحل تنظیم شکایت
در صورتی که خودتان قصد پیگیری پرونده را دارید باید به دادسرای ناحیه ۳۱ تهران مراجعه کنید. در صورتی که قبلا شکواییه‌ای آماده نکرده‌اید به اتاق “عریضه نویسی” مراجعه کنید. در این جا پس از دریافت یک سری اطلاعات و تنظیم شکواییه باید هزینه تمبر را پرداخت نمایید که هزینه اندکی است (۵۰۰۰ تومان).
در هنگام تهیه شکایتنامه و بعد از آن به نکات زیر توجه نمایید:مشاوره با یک وکیل:
حتی الامکان با یک وکیل مشاوره کنید و مشکل خود را با ایشان مطرح نمایید. استفاده از یک وکیل دادگستری برای طرح دعوا گرچه ممکن است برای شما هزینه داشته باشد اما خیال شما را از بابت طی کردن صحیح مراحل دادرسی راحت می کند. گرچه مطالعه در حوزه مشکل موجود بسیار امر پسندیده‌ای است و شما را تا حدودی با روال و روند رسیدگی آشنا می‌نماید اما استفاده از یک وکیل متخصص در مشکلات حقوقی به خصوص جرائم اینترنتی، همچون استفاده از یک پزشک متبحر در بیماری‌ها می‌تواند مشکل شما را به طور صحیح، علمی و در سریع‌ترین و به بهترین شکل رفع نماید.
از شکایت کردن نترسید:
احتمالا شما هم شنیدید که برای پیگیری یک پرونده قضایی باید “دوندگی” زیادی کرد. اما در پرونده‌های مربوط به این قسم جرائم اگر مدارک کافی در پرونده موجود باشد دیگر نیازی به مراجعات مکرر شما نیست. اما حداقل یکبار و حداکثر سه بار از شما میخواهند تا به دادسرا مراجعه کنید.
مدرک جمع کنید:
تا میتوانید مدرک جرم جمع کنید. توجه کنید که در مورد جرائم اینترنتی، حتی ایمیل‌ها و چت‌های صورت گرفته در یاهو مسنجر هم اعتبار دارند. به همین دلیل در پرینت گرفتن و ذخیره کردن محتویات چت‌ها کوتاهی نکنید. ضمن اینکه مدارک موجود در سایت‌های معتبر اعتبار بیشتری دارند. مثلا اگر شما از طریق پشتیبانی یک سرویس معتبر متوجه کلاه برداری شده اید حتما مکاتبات صورت گرفته را پرینت کنید.
برای تمام ادعاهایتان مدرک داشته باشید:
توجه کنید که هنگام رسیدگی به پرونده دادیار یا داستان درباره جزئی‌ترین مسائل موجود در شکایتنامه از شما سوال می‌پرسند. پس در شکایتنامه تان ادعایی نکنید که بعدا نتوانید آن را ثابت کنید. به خاطر همین هیچ گاه در شکایتنامه‌تان سعی در تهمت زدن به متشاکی نداشته باشید چون بعدا برای تان دردسرساز می‌شود.
خوب حرف بزنید:
پرونده‌های مربوط به کلاه برداری‌های ایترنتی و جرائم اینترنتی همیشه دارای شبهه‌های زیادی هستند. به خاطر همین دادیار و داستان مدام از شما سوال می‌کنند. در این جا شما باید تا میتوانید موضوع را روشن کنید و اجازه ندهید که فرد مخاطبتان دچار شک و تردید شود. که اگر این اتفاق بیفتد بعدا کار شما سخت‌تر خواهد شد. سعی کنید تا جایی که امکان دارد از کلمات تخصصی استفاده نکنید در غیر اینصورت تمام کلمات را با حوصله توضیح دهید.
به مدارکتان استناد کنید:
در خلال صحبت‌ها و اظهاراتتان حتما به مدارک موجود در پرونده استناد کنید. این کار به اظهاراتتان اعتبار خاصی می‌بخشد.
با حوصله بنویسید:
در زمان رسیدگی به پرونده سوالاتی از شما پرسیده می‌شود. این سوالات ناشی از شک و شبهه‌های موجود در شکایتنامه است. پس از اینکه شما سوالات موردنظر را شفاهی پاسخ بدهید از شما خواسته می‌شود تا گفته‌هایتان را کتبا بنویسید. در این مرحله با حوصله و دقت بنویسید و تمام جزئیات را هم ذکر کنید. از کمبود مکان برای نوشتن هم نترسید. به شما ورق اضافه هم می‌دهند!
مدارکتان را به فارسی هم ترجمه کنید:
افرادی که در این دادسرا به پرونده‌ها رسیدگی می‌کنند غالبا تا حدودی با زبان انگلیسی آشنایی دارند اما اگر مدارک شما همگی به زبان انگلیسی میباشد سعی کنید تمامی آنها را در برگه‌ای جداگانه ترجمه کنید. این کار به تسریع روند رسیدگی پرونده کمک می‌کند.
از دادن اطلاعات شخصی نهراسید:
برای اثبات موجودیت و حقیقت مدارکی که به پرونده اضافه شده است احتمالا شما مجبور خواهید شد که رمز عبور ایمیل و اکانتهای دیگرتان را به مامورین بدهید. از انجام این کار نترسید. اطلاعات شما محفوظ خواهد ماند.
در مقالات بعدی در خصوص استفاده از فیلترشکن ها و موارد قانونی مرتبط با آن به بیان مطالب خواهیم پرداخت.
3 دیدگاه‌ها
سلام
چند وقته پیش به یکی از دوستانم پیامکی فرستادم که در واقع شماره کارتم بود که قرار بود واسم پولی بفرسته بعد از گذشت یک ساعت متوجه شدم شماره کارت شخص دیگری به مخاطبم ارسال شده که پول به حساب اون شخص واریز گردیده که روحش هم از این موضوع خبر نداشته اما به شدت پول لازم داشته …
هک پیامکی صورت گرفته یا خیر ؟؟
با از اینکه راهنمائی میکنید تشکر ولی برای امثال من که اشنا نیستیم طرف راحت ورود غیر مجاز و برداشت پول کنه و الان ۸ ماه میگذره هیچی به هیچی نه رای نه حگم تازه شعبه رو عوص کردن دلیلش هم نمیدونم از شعبه جدید میپرسم بالاخره کار ما چی میشه میگه فعلا دو روزه دست ما اومده برو خبر میکنیم این شعبه هم عین قبلی ۸ ماه بگدره بده جای دیگه حق خودمون رو هم نمیتونیم بگیریم این درسته
با ادب و احترام
سلام
ما در راهنمایی ها همیشه ذکر میکنیم حتی الامکان از خدمات وکلای دادگستری استفاده کنید تا مسیر شما سریعترو بهتر به نتیجه برسد.